ENGLISH TRANSLATION
Home : Articles : Greek : ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕΣΩ ΤΗΣ «ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ»
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕΣΩ ΤΗΣ «ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ»
Του Franklin Levinson
Αγαπώ να συζητώ για το θέμα της «εμπιστοσύνης». Η εμπιστοσύνη είναι αυτή που επιτρέπει τόσο στους ανθρώπους όσο και στα άλογα να έχουν πλήρεις, πλούσιες ζωές. Χωρίς το συναίσθημα της εμπιστοσύνης, πάντοτε κοιτάμε πάνω από τον ώμο μας ανήσυχοι, όπως ακριβώς κάνει και το άλογο, αναζητώντας τον θηρευτή. Υπάρχει άλλη μια λέξη που σχετίζεται με τη φύση της εμπιστοσύνης και αυτή είναι το «συναίσθημα». Πού όμως, υπάρχουν πραγματικά, η εμπιστοσύνη, η ασφάλεια, η σιγουριά και η ηρεμία, η γαλήνη; Υπάρχουν στα συναισθήματα. Είμαστε ασφαλείς όταν βρισκόμαστε μέσα σε ένα αυτοκίνητο; Είμαστε τόσο ασφαλείς όσο πιστεύουμε ή νιώθουμε ότι είμαστε. Μπορούμε μόνο να έχουμε «συναισθήματα» ασφάλειας. Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε πως η εμπιστοσύνη και η σιγουριά δεν υπάρχουν ουσιαστικά, έξω από εμάς. Είναι μέρος της εσωτερικής μας διαδικασίας και στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν στον κόσμο πέρα του συνειδητού μας. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για το άλογο.
Η παιδική μου ηλικία δεν ήταν γεμάτη γαλήνη ή συναισθήματα εμπιστοσύνης. Ο πατέρας μου είχε σοβαρά προβλήματα εκδήλωσης του θυμού του. Παρόλο έχει «φύγει» αρκετά χρόνια πια, μόλις πριν λίγα χρόνια έμαθα πως είχε κλινική συναισθηματική ανισορροπία. Όπως συνέβη και στη δική μου ζωή, όταν δεν παρέχεται στα παιδιά η υποστήριξη από έναν σταθερά συναισθηματικά ισορροπημένο γονιό, είναι δύσκολο για αυτά να αναπτύξουν συναισθήματα εμπιστοσύνης και ασφάλειας. Ήταν δύσκολο για μένα ως παιδί να εμπιστευτώ οτιδήποτε, καθώς δεν είχα ποτέ το συναίσθημα ότι όλα ήταν εντάξει ή ότι ήμουνα αληθινά ασφαλής. Έμοιαζε σα να περιφερόταν γύρω μου ο πόλεμος και η αναστάτωση, όντας οι μόνιμοι σύντροφοί μου. ευτυχώς για μένα, ο πατέρας μου ασχολιόταν με τα άλογα. Με το πόλο, για να είμαι πιο ακριβής. Του άρεσε η άσκηση που έκανε με την ιππασία αλλά και η δόξα και το γόητρο που ερχόταν για κάποιον που έπαιζε «το σπορ των βασιλιάδων». Για μένα, τα άλογα άνοιξαν έναν ολόκληρο κόσμο, στον οποίο η εμπιστοσύνη και η ασφάλεια υπήρχαν μέσα στις σχέσεις τις οποίες μπορούσα να δημιουργήσω μαζί τους.
Από πάρα πολύ νεαρή ηλικία, ανακάλυψα ότι τα άλογα ηρεμούσαν όποτε βρίσκονταν κοντά μου. Υπήρχε κάτι σε μένα που τα προσέλκυε με έναν πολύ ήπιο τρόπο. Δεν καταλάβαινα τι ήταν αυτό που τα έκανε να νιώθουν ότι μπορούσαν να με εμπιστευτούν και ότι ήταν ασφαλή όταν ήταν κοντά μου. Ίσως είχε να κάνει με το γεγονός ότι ο μόνος σκοπός που είχαν όταν ήμουν μαζί τους ήταν να περάσουμε μια ευχάριστη εμπειρία που θα έκανε και τα δυο μέρη να νιώσουν αλά, άσχετα από το τι κάναμε. Ακόμη και κάτι τόσο γεμάτο ενέργεια και πρόκληση, όπως το να παίζεις πόλο, μπορεί να προσφέρει ανταμοιβή τόσο για το άλογο όσο και για τον άνθρωπο αν παίζεται συνειδητά, σωστά και με ωραίο τρόπο. Αν το άλογό μου πατούσε τη μπάλα ή έκανε ένα λάθος στο γήπεδο, ποτέ δεν το τιμωρούσα όπως έβλεπα να κάνουν οι άλλοι παίχτες. Λάθη συμβαίνουν και δεν απαιτείται τιμωρία γι’ αυτό. Αντίθετα, θα πρέπει να τα βλέπουμε σαν πιθανότητες για μάθηση.
Τα παιδιά αλλά και τα άλογα μαθαίνουν τα συναισθήματα της εμπιστοσύνης μέσα από τη σωστή κατεύθυνση και υποστήριξη. Στην περίπτωση των παιδιών, αυτό συνήθως προέρχεται από τους γονείς. Στην περίπτωση των αλόγων, αυτό έρχεται από τα πιο ώριμα άλογα και από τον αρχηγό/τους αρχηγούς της αγέλης. Για το εξημερωμένο άλογο, υποτίθεται πως αυτό προέρχεται από τους ανθρώπους που έχουν την ευθύνη της φροντίδας του αλόγου. Ενστικτωδώς, γνώριζα πως η εμπιστοσύνη και η ασφάλεια ήταν σημαντικά για το άλογο, παρόλο που ακόμη δεν γνώριζα το πόσο σημαντικά ήταν αυτά τα συναισθήματα για εμένα τον ίδιο. Όμως μαγικά, όταν μπορούσα να πω πως το άλογο ένιωθε ασφαλές και ήρεμο μαζί μου, ένιωσα κι εγώ την ίδια αίσθηση ασφάλειας και ηρεμίας μέσα στον ίδιο μου τον εαυτό. Μου φαίνεται πως, για να επικοινωνήσουμε αυτά τα συναισθήματα σε ένα άλογο, θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να τα βρούμε μέσα στον ίδιο τον εαυτό μας. Έχω ανακαλύψει πως αυτό είναι ιδιαίτερα αληθινό όταν δουλεύει κανείς με «προβληματισμένους» έφηβους οι οποίοι έχουν έρθει να συμμετάσχουν στα προγράμματα «ειδικών αναγκών» που προσφέρω (Μάθηση με τη Συμβολή Αλόγων). Ένα μέρος αυτού που τους ζητάω να κάνουν είναι να βοηθήσουν το άλογο να νιώσει ασφαλές μαζί τους και να αναπτύξει την εμπιστοσύνη πως αυτός ο άνθρωπος δεν θα το κακοποιήσει και θα το προστατέψει με το να είναι σπουδαίοι γονείς/αρχηγοί. Όταν αυτά τα παιδιά βοηθάνε το άλογο να νιώσει ασφαλές και ήρεμο, αρχίζουν και αυτά τα ίδια να νιώθουν πιο ασφαλή και πιο ήρεμα. Πιστεύω πως το να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη ενός αλόγου μας βοηθάει να μάθουν να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας. Με το να αξίζουμε την εμπιστοσύνη κάποιου, μαθαίνουμε περισσότερα πράγματα σχετικά με τη φύση της εμπιστοσύνης και το πώς να εμπιστευόμαστε. Η εμπιστοσύνη στον ίδιο μας τον εαυτό έχει σχέση με το να έχουμε πίστη στον εαυτό μας, που μεταφράζεται ως αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση.
Πιστεύω ότι τα άλογα έλκονται από τη γαλήνη και την ηρεμία. Επειδή είναι ζώα-θηράματα, πάντοτε σε εγρήγορση για την πιθανότητα ενός κοντινού θηρευτή, τα άλογα γνωρίζουν τον τρόμο. Ο τρόμος είναι το συναίσθημα του να είσαι αβοήθητος να σώσεις την ίδια σου τη ζωή παρουσία ενός θανάσιμου κινδύνου. Μετά τα γεγονότα στις 9/11 στην Αμερική, όλοι γνωρίζουμε καλύτερα τα συναισθήματα του κινδύνου που δεν έχει ελπίδα. Ίσως μπορούμε τώρα, να νιώσουμε περισσότερη συμπόνια για τα ζώα-θηράματα, όπως τα άλογα, όταν αντιδρούν από φόβο. Πολλές από τις επονομαζόμενες «κακές» συμπεριφορές των αλόγων, έχει να κάνει με την ίδια την αντίδρασή τους με τρόπο φοβικό σε κάτι που συμβαίνει αυτή τη στιγμή. Δεν αντιδρούν με αυτόν τον τρόπο απλά και μόνο από μια «προκατειλημμένη» επιθυμία να πάνε ενάντια στις επιθυμίες σας. Η αντίδραση των αλόγων να φύγουν από το σημείο που βρίσκονται, είναι απλά μια πράξη μεταφοράς τους σε ασφάλεια και ηρεμία, όσο είναι και να τρέξουν μακριά εξαιτίας του φόβου και του κινδύνου. Θέλουν απελπισμένα να ξαναποκτήσουν τα συναισθήματα ασφάλειας και ηρεμίας. Όταν ο στόχος μας με το άλογο είναι να γίνουμε ο «ειρηνοποιός», τότε το άλογο θα δημιουργήσει μια αίσθηση εμπιστοσύνης για μας, τόσο βαθιά, που θα κάνει οτιδήποτε λογικό του ζητήσουμε να κάνει, αλλά ακόμη και μερικά πράγματα που μοιάζουν παράλογα και ακόμη και απειλητικά για τη ζωή του αλόγου (όπως π.χ. το πήδημα μέσα από ένα στεφάνι με φωτιά). Το άλογο που δε νιώθει εμπιστοσύνη, δεν νιώθει ασφαλές. Όπως ακριβώς και στην περίπτωση ενός παρανοϊκού ανθρώπου, ένα φοβικό άλογο ποτέ δεν θα ζει στο παρόν, δεν θα συναίσθηση του τι συμβαίνει και δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί με πλήρη αυτοπεποίθηση τη συγκεκριμένη στιγμή. Η εμπιστοσύνη είναι ένα θεμέλιο στοιχείο και ένα από τα κλειδιά για την επιτυχία σε σχεδόν οποιαδήποτε κατάσταση, είτε αφορά το άλογο είτε τον άνθρωπο.
Ακόμη και με όρθιες τις κεραίες μου και σε πλήρη λειτουργία, το ένστικτό μου συγχρονισμένο και τις εσωτερικές μου φωνές να ακούγονται καθαρά και δυνατά, συμβαίνουν πράγματα τα οποία θα προτιμούσα να μην μου είχαν συμβεί. Μπορώ να ελέγξω ένα μόνον πράγμα, τις δικές μου σκέψεις σχετικά με μια κατάσταση. Το μόνο πράγμα που μπορώ ποτέ να σκεφτώ να «αλλάξω» είναι ο ίδιος ο εαυτός μου, ο ίδιος ο νους μου. Δεν μπορώ να ελέγξω τον καιρό, τις σκέψεις κάποιου άλλου ανθρώπου ή το οτιδήποτε κάνουν οι άλλοι. Μόνο στις δικές μου σκέψεις μπορώ να έχω οποιοδήποτε είδος «ελέγχου» ή εξουσίας. Μπορώ να αλλάξω το γνώμη μου αρκεί να το αποφασίσω, αλλά όχι τη γνώμη κάποιου άλλου. Μπορώ να σας επηρεάσω μόνο με ό,τι κάνω και μερικούς με ό,τι λέω, που αντικατοπτρίζει το πώς σκέφτομαι. Αν ζω τη ζωή μου με εμπιστοσύνη και αγάπη και εσείς βιώνετε αυτά τα στοιχεία μέσα από εμένα, μπορεί να θεωρήσετε αρκετά ελκυστικό το να θέλετε να βιώσετε αυτή την εμπιστοσύνη (γαλήνη) περισσότερο στην ίδια τη ζωή σας. Η τήρηση ιδιαίτερα επιτυχών σχέσεων με άλογα βοηθάει τους ανθρώπους να αναπτύξουν αυτά τα συναισθήματα της εσωτερικής γαλήνης. Αυτή η αίσθηση της γαλήνης, αυτή η εσωτερική ηρεμία, έχει ένα σημαντικό στοιχείο «σύνδεσης», μια κατανόηση του «να είσαι ένα» με όλα τα πράγματα, ιδιαίτερα με τη φύση και ειδικά, με τα άλογα.
Τα άλογα είναι πλήρως έντιμα. Ποτέ δεν λένε ψέματα, είναι τελείως ανίκανα για να το κάνουν. Αν ένα άλογο εκδηλώνει συμπεριφορά που φαίνεται να είναι επιθετικότητα, στην πραγματικότητα αυτό είναι ειλικρινής φόβος. Αν δείχνουν άρρωστα, τότε είναι. Δεδομένης της απουσίας μιας «μάσκας», το άλογο είναι πολύ ειλικρινές και ευθύ ως προς το πώς νιώθει τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Είναι πιο άμεσα και ευθεία από ό,τι εμείς οι άνθρωποι, καθώς δεν ανησυχούν για την «εικόνα» που θα δώσουν. Επίσης, εμείς μπορεί να νιώθουμε λιγότερο καλοί αλλά ακόμη να λειτουργούμε. Μπορούμε ακόμη, να κάνουμε τη δουλειά μας και να προσπαθήσουμε να έχουμε μια καλή μέρα. Το άλογο μπορεί επίσης, να το κάνει αυτό. Αν ξέρετε πώς να ακούτε ένα άλογο, θα σας πει πάντα την αλήθεια σχετικά με το πώς νιώθει και συνήθως θα είναι έτοιμο να κάνει τη δουλειά που πρέπει για εσάς (εκτός αν υπάρχει πρόβλημα έντονου πόνου). Αυτό είναι μέρος της εγγενούς ευγένειας του αλόγου.
Στα εκπαιδευτικά σεμινάριά μου με τίτλο «Εκπαίδευση μέσω της Εμπιστοσύνης» ® και «Ένα Σεμινάριο για Άλογα» ®, τονίζω πολύ έντονα τη σημασία που έχει η εμπιστοσύνη για τα άλογα. Η ασφάλεια ισοδυναμεί με την εμπιστοσύνη, που σημαίνει ηρεμία και γαλήνη για το άλογο. Το ίδιο ισχύει και για τους ανθρώπους. Ποιος δεν θέλει να έχει την αίσθηση της ασφάλειας στη ζωή του; Όλοι έχουμε ανάγκη να εμπιστευόμαστε κάτι για να νιώθουμε ασφαλείς και αυτή η εμπιστοσύνη ξεκινάει με τον ίδιο τον εαυτό μας, με τη συνειδητή σύνδεσή μας με άλλους ανθρώπους και με τη φύση. Δεν είμαστε ξεχωριστά όντα, μοναχικά και αυτόνομα, όπως θα μας έκανε να πιστεύουμε το «εγώ» μας. Όπως ακριβώς το άλογο που βρίσκεται μοναχό μακριά από το τέλος της αγέλης είναι πιο ευπαθές και ευάλωτο στο να δεχθεί επίθεση και να σκοτωθεί από κάποιο ζώο-θηρευτή, έτσι κι εμείς οι άνθρωποι είμαστε πιο ευάλωτοι στην αμφιβολία και το φόβο, με το να σκεφτόμαστε και να κρατάμε τον εαυτό μας μακριά από τους άλλους.
Αργότερα στη ζωή μου, άρχισα να εμπιστεύομαι τον εαυτό μου. Η έλλειψη της κατάλληλης υποστήριξης και αγάπης ως παιδί με έκανε να μην πιστεύω πως με αγαπούσαν ή ακόμη κι ότι άξιζα την αγάπη. Έμαθα να μην εμπιστεύομαι κανέναν, ιδιαίτερα τον εαυτό μου. Ωστόσο, αρκετά νωρίς έμαθα να εμπιστεύομαι τα άλογα. Τα άλογα δεν έκρυβαν τον φόβο τους για να δείχνουν γενναία. Δεν χρειαζόταν να δείχνουν κάτι άλλο εκτός από αυτό που πραγματικά ήταν. Αυτό συμβαίνει ίσως επειδή δεν υπάρχει το ίδιο είδος αυτοεξυπηρετούμενου «εγώ» στα άλογα με αυτό που υπάρχει στους ανθρώπους. Τώρα που είμαι μεγαλύτερης ηλικίας και έχω περάσει το περισσότερο μέρος της ζωής μου με άλογα, τα εμπιστεύομαι ακόμη περισσότερο. Έχω μάθει πώς να δέχομαι την αβίαστη επικοινωνία τους και πώς να ανταποκρίνομαι κατάλληλα. Τα άλογα με εμπιστεύονται γρήγορα επειδή έχω καταργήσει οποιαδήποτε άλλο θέμα όταν είμαι μαζί τους, από το να τα βοηθάω πραγματικά, αντί απλά να προσπαθώ να χρησιμοποιήσω το άλογο για κάτι. Επειδή είμαι ειρηνοποιός για το άλογο, τα άλογα ελκύονται από μένα. Με πλησιάζουν, σχεδόν πάντα χωρίς δισταγμό. Μου δείχνουν άμεσα εμπιστοσύνη και τον μεγαλύτερο σεβασμό, πράγματα τα οποία έχω κερδίσει. Κερδίζω το σεβασμό τους με το να είμαι ένα αξιοσέβαστο μέλος της αγέλης και με το να μαθαίνω να τα καθοδηγώ από την πλευρά της συμπόνιας και της ικανότητας. Κερδίζω το σεβασμό τους με το να είμαι σαν ένας άξιος εμπιστοσύνης γονιός, πάντοτε ευγενικός και συνεπής. Είναι ήρεμα μαζί μου, επειδή έχω γίνει πιο ήρεμος μέσα μου.
Ένας καλός μου φίλος, ο Dr Wayne W. Dyer, διάσημος συγγραφέας, ομιλητής και περιστασιακός ιππέας, συχνά γράφει για τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασσίζης. Όταν ο Wayne με επισκέφτηκε στο ράντσο μου στα Μάουι λίγο πριν καιρό, μιλήσαμε σχετικά με το τι έκανε τον Άγιο Φραγκίσκο τόσο ελκυστικό στα ζώα. Ήταν η ικανότητά του να θεωρείται «άξιος εμπιστοσύνης». Τα ζώα τον εμπιστεύονταν τόσο πολύ και τον κοιτούσαν σαν ένα «σπουδαίο γονιό» και τον «μεγάλο πατέρα», που ήταν για αυτά. Η εμπιστοσύνη τους ήταν άμεση και δεν ταλαντευόταν επειδή μιλούσε μόνο για γαλήνη και καλοσύνη προς τα ζώα και είχε μόνο αυτή την πρόθεση για αυτά. Ίσως μπορούμε να πάρουμε αυτά τα μαθήματα και τις πρακτικές του να φέρουμε τη γαλήνη στα άλογα, και να τα χρησιμοποιήσουμε περισσότερο και στη δική μας ζωή. Έτσι, ίσως μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο να μάθουμε να εμπιστευόμαστε περισσότερο και να έχουμε περισσότερη πίστη στον εαυτό μας. Ίσως οι περισσότεροι από μας μπορούμε να βρούμε τρόπους να γίνουμε ειρηνοποιοί προς τους άλλους και να έχουμε μόνο την πρόθεση να είμαστε ευγενικοί και καλοί και πραγματικά να βοηθάμε, όπως κάνουμε με τα άλογα. Πιστεύω πως το να μάθουμε να είμαστε ιδιαίτερα επιτυχημένοι με τα άλογα είναι από αυτές τις εμπειρίες που κάνουν τη ζωή μας πιο πλούσια και μας ευνοούν σε προσωπικό επίπεδο. Άλλωστε, το να αναπτύσσουμε εμπιστοσύνη σημαίνει να αναπτύσσουμε ηρεμία και γαλήνη.